Türkler’de nazar değmesi inancının kökeni Orta Asya’ya, Şamanizm dönemine kadar uzanır. Eski Türkler’de iki tür tedavi yöntemi vardı. Dinsel-büyüsel tedavi yapan “kam” ya da “baksı” denilen şamanlar ile “otacı”, “emçi”ya da “atasagun”adı verilen ve ilaç tedavisi uygulayan hekimler bulunmaktaydı.
Şamanlar, İslâm öncesi Türkler’de ölülerle iletişim kurabildiğine, ruhsal hastalıkları iyileştirdiğine ve kabileyi koruduğuna inanılan büyücü hekim ya da dinî liderlerdi. Şamanların en kutsal görevlerinden biri şifacılıktı ve genelde ruhsal-sinirsel hastalıklara yönelikti. Şamanizm, bir din olmayıp ruhsal-büyüsel ritüeller bütünü olarak görülmelidir. “Sihirbaz”ve “rahip” anlamlarına da gelen “kam”, hekimle birlikte çalışırdı. Tabip (hekim) bitkisel ilaçlarla hastayı tedaviye çalışırken kam ruhsal tedavi uygulardı. Bunu da efsun ve sihir yoluyla yapardı.
Şamanlar, esrime (trans) halindeyken ruhlarla haberleşen, iyileştirme gücü olduğuna inanılan büyücü hekim, şifacı ya da kabile sihirbazlarıdır. Şaman büyücü, hastaya sorduğu sorular yardımıyla hastalığa yüzeysel tanı koyduktan sonra, yardımcılarının çaldıkları, çoğunlukla huş ağacının yıldırım çarpmış dallarından yapılma davulun sesiyle trans durumuna geçer, ruhlardan çağrı alarak hoplayıp zıplarken anlaşılmayan sesler çıkarıp çığlıklar atar, ardından derin bir tanı koyarak tedavi yolları önerirdi.
Şaman, “evren ağacı” olarak kabul edilen huş ya da kayın ağacına, her biri bir gök katına karşılık gelecek şekilde yedi ya da dokuz kertik atıp gök katına ulaşır. Ardıç ağacı, çoğu dinde olduğu gibi şamanlar arasında da iyi bilinen ve kutsal sayılan bir ağaçtır. Bu ağacın dalları yanarken çıkan dumanlar, insanları esrime durumuna sokar. Buna göre ardıç ağacının yanan dallarından göğe yükselen dumanlar, şamanları koruyan ruhları (“gaip erenler”) aşağıya çağırır ve bunların yardımıyla şaman âyini yapılır. Şamanlar ritüel sırasında simgesel olarak kollarını kanat gibi açıp kuş benzeri uçma hareketleri yaparlar.